Mówiąc nasza mała ojczyzna Europa – mieszkańcy regionów Polski, związani z konkretnym miejscem i czasem – należy pamiętać o pewnej europejskiej uniwersalności czując i dbając równocześnie o tę swoistość, unikatowość i osobliwość każdego miejsca i regionu. Nasza mała ojczyzna – Podkarpacie – region, w którym żyjemy, zabytki, przyroda, kultura, tradycje i środowisko naturalne – to dzieło wielu pokoleń mieszkańców. Jest to związek obywateli i ich wspólnych dokonań charakteryzujących się tym, że są one przyjazne człowiekowi oraz dbają o równość obywateli wobec prawa, o łatwiejsze zdobywanie pracy, o czyste środowisko. Nasze działania powinny służyć wskrzeszeniu ducha dawnej świetności tej ziemi, magii regionu Podkarpacia. Powinny tez integrować w tym celu całe środowisko. Z przeszłości możemy wykorzystać to, co było piękne, dobre i twórcze. Realizując ciekawe pomysły tworzymy szansę dla naszych rodzin – zwłaszcza dla dzieci, wnuków i prawnuków. Przemiany, jakie zaczęły zachodzić w gospodarce europejskiej w późnym średniowieczu, a zwłaszcza aktywizacja wymiany między Wschodem, a Zachodem, rozwój miast i wzrost ich znaczenia, ukształtowanie się ciągów handlowych o znaczeniu europejskim oraz konieczność zaspokojenia wzrostu potrzeb różnych rynków, doprowadziło do powstania centrów w handlu dalekosiężnym. Poważną rolę odgrywały miasta jako punkty węzłowe w pośrednictwie towarów. Szczególne znaczenie miały tu miasta polskie rozlokowane w centrum Europy, na przecięciu się głównych szlaków handlowych biegnących z zachodu na wschód i z południa na północ. Wśród nich na pierwsze miejsce wysunął się Kraków, obok niego Gdańsk, Lublin i Lwów oraz miejscowości przeładunkowe usytuowane między Krakowem, a wymienionymi miastami. Znaczenie miast Małopolski w XVI i XVII w. związane było przede wszystkim z ich rolą gospodarczą. Leżały one na ważnych prastarych szlakach handlowych wiodących w kierunkach północno-południowym, wschodnio-zachodnim.Ogólna sytuacja gospodarcza, polityczna, upadek miast i w końcu rozbiory Polski oraz ustanowienie granic celnych spowodowała osłabienie wymiany gospodarczej. Ponadto utrata przez Wisłę funkcji osi komunikacyjnej doprowadziła do dezintegracji historycznej Małopolski. Jest to jedyny region Polski, który utracił w dużej mierze swoją spójność. Wydarzenia powojenne lat 50-tych, 70-tych, „reforma Gierka”, utworzenie ahistorycznych województw były uwieńczeniem procesu dezintegracji.
Powrót do tradycji „ruskiego szlaku”
Przeobrażenia w międzynarodowej wymianie handlowej we współczesnym świecie, a zwłaszcza nasilanie się wymiany między Wschodem, a Zachodem, rodzące się nowe rynki wschodnie (Ukraina, Azja Środkowa) stwarzają dogodne możliwości powrotu i znaczącego wpisania się Małopolski w mapę powiązań gospodarczych, kulturalnych Polski, Europy i Świata. Po 1989 r. Polska podjęła trudne zadanie transformacji ustrojowej i gospodarczej. Kraje Zachodu stały się znowu naszymi głównymi partnerami handlowymi i politycznymi. Reforma administracyjna kraju stwarza szansę na powrót do tradycji historycznej i kulturalnej regionów Polski w tym także Podkarpacia. Po analizie fachowych publikacji oraz obserwacji regionalnych więzi w krajach Europy Zachodniej należy stwierdzić, że naszemu regionowi brakuje mocnego i spektakularnego osadzenia w tradycji historycznej. Aby to osiągnąć należy zrekonstruować powiązania i kontakty handlowe miast, a w szczególności szlak handlowy tzw. „ruska droga”, a właściwie jego fragment od Przemyśla do Krakowa. Przez stulecia tzw. „ruska droga” (od Krakowa przez Wieliczkę, Tarnów, Pilzno, Ropczyce, Rzeszów, Łańcut, Przeworsk, Jarosław, Radymno, Przemyśl, Sądową Wisznię, Gródek do Lwowa) będąca odcinkiem szlaku handlowego prowadzącego z Włoch przez Niemcy, Śląsk do Osad Genueńskich nad Morzem Czarnym była życiodajną arterią dla znajdujących się na jej trasie miast i miasteczek. Po 300-letniej przerwie proponujemy ożywić go jako atrakcję turystyczną, organizując cykliczne imprezy (jarmarki) w okresie letnim angażując 5-7 miast tj. Przemyśl, Jarosław, Przeworsk, Łańcut, Rzeszów, Tarnów, Kraków.Konwój (karawana kupiecka) złożony z kilkunastu drewnianych wozów handlowych wzorowanych na dawnych XVI- XVII-wiecznych drewnianych wozach kupieckich oraz samochodów obsługi wraz z całym wyposażeniem technicznym gościłby w kolejnych miastach na głównym staromiejskim Rynku (tradycyjne miejsca jarmarku), organizując kilkudniowe imprezy artystyczno-handlowe, festyny. Punktem startu byłby Przemyśl – najdalej na wschód wysunięte miasto z dawnego „ruskiego szlaku”, następnie przez Jarosław, Przeworsk, Łańcut, Rzeszów, Tarnów do Krakowa. W każdym z nich po uroczystym przywitaniu przez włodarzy, symbolicznym przekazaniu kluczy do miasta i po paradnym wjeździe nastąpiłby etap rozbicia się karawany poprzez ustawienie punktów handlowych, estrady, namiotów, wyposażenia technicznego rozpocząłby się kilkudniowy jarmark. Obsługa i sprzedający w czasie jego trwania po- winni nosić stroje wzorowane na XVI-XVII- wiecznych. Jarmarki odbywałyby się według szczegółowo opracowanego programu wzbogaconego o tradycyjnie odbywające się imprezy w poszczególnych miastach. Dla miast znajdujących się na szlaku byłoby to niezwykle atrakcyjne uzupełnienie wakacyjnej oferty turystycznej, dla producentów reklama, dla mieszkańców zarobek oraz interesująco spędzony czas.Organizowane imprezy stwarzałyby okazję do podjęcia działań integrujących społeczności lokalne (miast, gmin, powiatów)oraz regionu Podkarpacia. Ponadto umożliwiałyby podjęcie działań promocyjnych w celu ukształtowania korzystnego wizerunku Regionu Podkarpacia wśród odbiorców krajowych i zagranicznych. Region – jako produkt turystyczny, jako korzystne miejsce do inwestowania, do zaprezentowania markowych produktów wytwarzanych w przedsiębiorstwach Regionu. Region – jako pomost między Wschodem, a Zachodem. Uruchomienie całego dawnego szlaku handlowego tzw. „ruskiej drogi” nastąpiłoby we Lwowie.Uwieńczenie przedsięwzięcia stanowiłby przejazd konwoju (karawany kupców) dawnym szlakiem wiodącym z Włoch przez Niemcy, Śląsk, nad Morze Czarne. Ten niezwykły szlak, którym ludzie z towarami, kulturą, religią i obyczajami przemierzali wraz z karawanami kupieckimi tysiące kilometrów dzielących Europę i Azję (z Włoch, Francji po- przez Niemcy, Śląsk, Małopolska nad Morze Czarne i dalej do Azji Środkowej łącząc się z wyjątkowym w dziejach Jedwabnym Szlakiem prowadzącym do Chin), stawał się źródłem wiedzy o świecie, pożywką twórczego rozwoju i lekarstwem na zabójczą chorobę zaściankowości. Stał się pomostem między Wschodem, a Zachodem. Sądzimy, że należy realizować swoje najbliższe otoczenie, uczynić go lepszym, aby nasz region był wyjątkowy we wspólnej Europie.
Opracowali: Krystyna i Zbigniew Możdżeń