Kupiecki Szlak Via Regia

Wspólna Przeszłość – Wspólna Droga – Wspólna Przyszłość

mgr Krystyna Możdżeń mgr Zbigniew Możdżeń

I. Wstęp

Kupiecki Szlak Via Regia, którym ludzie z towarami, kulturą, religią i obyczajami przemierzali w karawanach kupieckich tysiące kilometrów dzielących Europę i Azję, stanowił źródło wiedzy o świecie, pożywkę twórczego rozwoju, lekarstwo na zabójczą chorobę zaściankowości. Ten niezwykły trakt był i jest symbolem integracji, jedności Regionów Europejskich, symbolem jedności Europy.

Oś komunikacyjna, średniowieczny Kupiecki Szlak Via Regia – to nić tworząca nowoczesną Europę. Jej przebieg ugruntowała wielowiekowa historia. Przez stulecia łączyła ważne ośrodki handlowe Regionów Europejskich Hiszpanii, Francji, Włoch, Niemiec, Polski, Ukrainy. Już od ponad 2000 lat jest „magistralą europejską” o decydującym znaczeniu gospodarczym, kulturalnym, politycznym oraz militarnym. Tętniąca życiem droga stanowi równocześnie wymowny trafiający do wszystkich symbol.

II. Geneza powstania Via Regia

Na przestrzeni wieków nie istniał jeden przebieg trasy Kupieckiego Szlaku Via Regia. Każdy z panujących usiłował prowadzić tę drogę przez swoje terytorium, ponieważ dochody płynące z prawa składu, podatków celnych były znaczące. Tylko niektóre punkty stałe podyktowane warunkami przyrodniczymi takimi jak: przejścia przez rzeki, przełęcze, łańcuchy górskie pozostały przez długie wieki bez zmian. Tak więc kształtujący się różnie przebieg traktu stanowi odbicie zmieniających się stosunków politycznych. Ponadto zmiany gospodarcze wpłynęły na wygląd oraz kierunki drogi Via Regia.

Nie była ona jak inne drogi pierwotnie zaplanowana ani sztucznie zbudowana, lecz powstała dlatego, że „ludzie wybrali się w drogę”. W pisemnych źródłach przekazu pojawia się pod różnymi nazwami. Najstarsza jednoznaczna łacińska wzmianka pochodzi dopiero z roku 1252, choć ma swe źródło w dokumencie margrabiego Heinricha (ok. 1215/16 – 1288) wystawionym dla biskupstwa MeiGen gdzie figuruje jako „Strata Regia” („droga królewska”). Dotyczy to odcinka biegnącego między Frankfurtem nad Menem a Wrocławiem.

W hiszpańskiej Galicji okupowanej przez Rzymian funkcjonowały drogi zaopatrzeniowe miedzy Paryżem a południową Francją używane później przez Franków. Dowódcy rzymscy Drusus i Germanicus wyruszyli ze swego obozu w Monguncji (Mainz) w kierunku Łaby, by na niej utworzyć wschodnią granicę Cesarstwa Rzymskiego. Później z drogi tej korzystali także kupcy rzymscy.

Od czasów głębokiej starożytności jedna z głównych sił dynamizujących gospodarkę w cywilizacji europejskiej związana była ze szlakiem wschód – zachód. Pod koniec Cesarstwa Rzymskiego rozwój pierwszego traktu z zachodu na wschód Europy wiązał się
z powstaniem Rusi Kijowskiej i interesami europejskimi księcia Włodzimierza
i Jarosława Mądrego na wschodzie, natomiast na zachodzie z ekspansją królestwa Franków
w kierunku wschodnim i południowym. Na zachodzie po śmierci króla Franków Chlothara I droga łączyła główne miasta nowo założonych królestw Reims, Soissons, Paryż, Orleans.

Historia starej Drogi Królewskiej jako traktu wojskowego rozpoczyna się (według pisemnych źródeł) wyprawą Franków, natomiast kończy się wyprawą wojenną Francuzów. Po raz ostatni droga ta zyskała znaczenie na skalę europejską dzięki wojskom Napoleona, które skorzystały z niej w wyprawach na Rosję i do Hiszpanii, jak również podczas odwrotu. Między tymi wydarzeniami upłynęło 1500 lat historii Europy związanej z Via Regia. Duże znaczenie w dziejach Europy odegrały wyprawy wojenne Karola Młota przez Tours i Poitiers (732) przeciw Arabom, którzy zajęli Hiszpanię, oraz polska bitwa przeciwko Mongołom pod Legnicą (1241). Wydarzenia te związane z drogą Via Regia wstrzymały panowanie nieeuropejskich narodów nad młodą Europą. Jak podaje Kronika wielkopolska :

„W roku zaś 1241 chan Tatarów Batu, wraz ze swymi wojskami Tatarów, ludu srogiego i niezliczonego, przeszedłszy przez Ruś wojska skierował przeciw Polsce. Henryk syn Henryka Brodatego, książę Śląska, Krakowa i Wielkopolski potężnie zabiega im drogę
z wieloma tysiącami zbrojnych na polu zamkowym Legnicy i odważnie walczy z nimi, pokładając nadzieję i ufność w pomocy Boga, który niekiedy z powodu zbrodni pozwala na biczowanie swoich. Wspomniany książę Henryk straciwszy wiele tysięcy ludzi, sam poległ zabity. Wraz z nim podobnie został zabity pewien książę Bolesław przydomkiem Szczepiołka”.

Związki polityczne między państwami europejskimi istniejące już od średniowiecza pielgrzymki,jako najważniejszy sposób średniowiecznego podróżowania, a także niezliczone wyprawy wojennew celu zyskania władzy i wpływów politycznych wzmacniały przez stulecia znaczenie Via Regia. Przemiany zachodzące w gospodarce europejskiej w późnym średniowieczu, a zwłaszcza aktywizacja wymiany między Wschodem, a Zachodem, rozwój miast i wzrost ich znaczenia, ukształtowanie się ciągów handlowych o znaczeniu europejskim doprowadziły do powstania centrów w handlu dalekosiężnym. Poważną rolę odgrywały wtedy miasta jako punkty węzłowe w pośrednictwie towarów. Szczególne znaczenie miały miasta rozlokowane w centrum Europy, na przecięciu się głównych szlaków handlowych biegnących z zachodu na wschód i z południa na północ.

Bardzo ważny był niemiecki, polski oraz ukraiński odcinek drogi, nie tylko z powodu wielkiego znaczenia leżących tam miast takich jak: Frankfurt, Erfurt, Drezno, Wrocław, Kraków, Lwów czy Kijów, ale także z powodu zmieniającej się przez stulecia historii narodów leżących w regionach położonych wzdłuż trasy. Rozbudowa nowej Via Regia, znanej dzisiaj we Francji, Niemczech oraz w Polsce jako autostrada A4, zaczęła się dopiero pod koniec lat trzydziestych XX wieku.

Ogólna sytuacja gospodarczo – polityczna, upadek znaczenia miast w XVIII – XIX wieku spowodował osłabienie wymiany gospodarczej, a wydarzenia XX wieku w wyniku których powstały dwa rywalizujące bloki gospodarczo-polityczne uwieńczyły proces dezintegracji Europy.

Po drugiej wojnie światowejpodział Europy na gospodarczo – polityczne obozy, rozdzielił także tę sławną drogę, która do tej pory łączyła zachodnią i wschodnią Europę. Określenie „Wschód-Zachód” w historii naszego kontynentu nabrało w owych dziesięcioleciach całkowicie nowego znaczenia. Symbol Kupieckiego Szlaku Via Regia jako łącznika krajów europejskich zapadł prawie kompletnie w zapomnienie. Warto w tym miejscu przytoczyć słowa Erharda Buska Prezesa Instytutu Dunajskiego Obszaru i Środkowej Europy:

„Między rokiem 1945 i 1989 Europa faktycznie nie istniała. Demokratyczna zachodnia część była połączona przez Atlantyk z USA i od nich zależna, wschodnia zaś część znajdowała się pod wpływem i panowaniem ZSRR. W roku 1989r. została nam zwrócona szansa Europy jako jednego kontynentu z całą swoją różnorodnością, którą trzeba wykorzystać, i tu zmienia się jakość zjednoczenia Europy. Europa ma jeszcze jedną szansę stać się Europą. Ale to przesuwa znaczenie z ekonomiki na kulturę, do właściwej istoty kontynentu”.

Sytuacja polityczno – społeczno – gospodarcza Europy w jakiej znaleźliśmy się
w latach 90 – tych wzbudziła na nowo świadomość swoich mieszkańców. Europa przestała być definiowana w kategoriach geograficzno – ideologicznych. Zniesienie podziału na dwa bloki polityczne na nowo czyni Kupiecki Szlak Via Regia jako ideę wszechstronnej współpracy na tym obszarze. Przeobrażenia w międzynarodowej wymianie handlowej we współczesnym świecie, a zwłaszcza nasilanie się wymiany między Wschodem a Zachodem stwarzają dogodne możliwości powrotu i znaczącego wpisania się Regionów Europejskich leżących wzdłuż Kupieckiego Szlaku Via Regia w mapę powiązań gospodarczych, kulturalnych Europy i Świata. Wiąże się to z faktem demokratyzacji Europy Wschodniej
z niedawnymi wydarzeniami na Ukrainie, a także w rejonie Kaukazu i Azji Centralnej.

Obecnie w Europie wracamy do historycznej dynamiki rozwoju cywilizacyjnego,
w związku z tym pojawiają się wyzwania i nieprawdopodobne możliwości twórczego działania dla Nas wszystkich. Niezwykły szlak komunikacyjny, którym karawany kupieckie przemierzały tysiące kilometrów dzielących Europę i Azję (z Hiszpanii, Francji, Włoch, poprzez Niemcy, Polskę, Ukrainę nad Morze Czarne i dalej do Azji Środkowej łącząc się
z wyjątkowym w dziejach Jedwabnym Szlakiem prowadzącym do Chin) był źródłem wiedzy
o świecie, motorem twórczego rozwoju. Z biegiem lat stał się głównym pomostem między Wschodem a Zachodem.

III. Integracja Europejska

W swej najnowszej historii oś komunikacyjna – Kupiecki Szlak Via Regia na terytorium Niemiec, Polski, Ukrainy pokrywa się z III Paneuropejskim Korytarzem Transportowym. Trasę tę wytypowano podczas II Paneuropejskiej Konferencji Ministrów Transportu w 1994 roku na Krecie i 1997 roku w Helsinkach, jako jeden z 9 priorytetowych korytarzy transportowych wiążących kraje Unii Europejskiej z krajami Europy Środkowej
i Wschodniej. Jest on także naturalną osią łączącą Morze Czarne z Morzem Północnym.

III Paneuropejski Korytarz Transportowy ma szansę wyznaczyć istotną trajektorię zdarzeń gospodarczych, dlatego w przyszłości wskaże główny kierunek wiążący Europę
z Armenią, Gruzją oraz całym Kontynentem Azjatyckim.

Początek tego korytarza wyznaczają dwa regiony niemieckie – Brandenburgia
i Saksonia, jego przebieg wiąże też południowe województwa Polski i zachodniej Ukrainy. Obejmuje on 13 regionów administracyjnych Niemiec, Polski, Ukrainy, których obszar zamieszkuje łącznie około 35 milionów mieszkańców. Ogólna długość korytarza wynosi 1580 km, z tego po stronie niemieckiej – 266 km, polskiej – 770 km, ukraińskiej- 544 km. Termin „korytarz” określa w tym znaczeniu kolej, drogę i transport łączony. Systemy: transportowy, wymiany gospodarczo-handlowej, kulturalnej integrują regiony w ramach państw a także między państwami Unii Europejskiej, które w szerokim aspekcie są nierozerwalną częścią rynku ponadnarodowego.

Integracja dotycząca regionów odbywa się na dwóch płaszczyznach: wewnątrz regionów oraz między nimi. Nadrzędnym celem integracji jest podnoszenie standardów egzystencji mieszkańców oraz funkcjonowania podmiotów gospodarczych, a tym samym stymulowanie konkurencyjności regionów. Sieci transeuropejskie są jednym z warunków tworzenia kontynentalnej przestrzeni społeczno- gospodarczej, na której mają odbywać się procesy integracji gospodarczej, społecznej, politycznej.

Regiony w krajach Unii Europejskiej charakteryzują się różną dynamiką i różnym scenariuszem rozwoju. Jeden z podstawowych celów Unii Europejskiej stanowi wyrównanie dysproporcji regionalnych w rozwoju gospodarczo-społecznym. Przestrzeń europejska, mimo usilnych działań zapobiegawczych Unii Europejskiej, polaryzuje się coraz wyraźniej. Najbardziej dynamiczną i korzystną pozycję zajmują w niej wiodące metropolie, a także regiony stymulowane przez szczególnie silny napływ kapitału, inwestycji, osób czy nowoczesnych technologii.

Chcąc wyrównać poziom rozwoju regionalnego, powinniśmy wspierać silne oraz innowacyjne ośrodki wzrostu, które stanowić będą „lokomotywę” dla funkcjonowania całych regionów. Należy patrzeć na wizję rozwoju Europy przez pryzmat rozwoju jej regionów, miast, a o ich atrakcyjności w dużej mierze decydują innowacyjne przedsiębiorstwa oraz jakość życia, czyli poziom edukacji i formy spędzania wolnego czasu.

Dodatkowy czynnik stanowi budowa dobrej marki regionu oraz zdecentralizowany sposób zarządzania polegający na włączaniu do polityki rozwoju nowych aktorów – samorządów, środowisk biznesowych oraz akademickich. W przeciwnym razie izolacja, bezsensowna rywalizacja, wzajemne konkurowanie regionów sąsiedzkich położonych wzdłuż Kupieckiego Szlaku Via Regia. osłabi je i zmarginalizuje. Wówczas indywidualne działania ośrodków miejskich, czy regionów mogą okazać się nieskuteczne.

Należy zatem wspólnie wypracować znaczącą pozycję w układzie przestrzennym Europy. Nasze Regiony muszą mieć bardzo silną bazę w mechanizmach współpracy dającą jednoznaczny efekt synergiczny. Wspólne wysiłki nad lepszym wykorzystaniem potencjałów terytorialnych całej Europy zostaną nagrodzone i uczynią istotny wkład do budowania bardziej konkurencyjnej, spójnej Europy.

IV. Globalizacja – szanse i wyzwania dla integracji europejskiej

Proces jednoczenia Europy jest częścią szerszego procesu globalizacji tej wielkiej społecznej, kulturalnej rewolucji, która w naszych czasach weszła w nową bardzo intensywną fazę. Europa musi się zjednoczyć, o ile ma liczyć się w konkurencji na arenie gospodarczej
i politycznej. Wszelkie próby zmierzające do spowolnienia tego rozwoju lub stawiające mu przeszkody są skazane na niepowodzenie. Przynoszą one jedynie szkodę tym, którzy próby takie podejmują. Powinniśmy być świadomi tego, że za kilka lat Indie, Chiny, Japonia staną się supermocarstwami. Tylko wspólne działania umożliwią Unii konkurencję z nowymi potęgami.

Łączny kapitał finansowy zarządzany przez podmioty azjatyckie osiągnął w 2007 roku rekordowy poziom 9,2 biliona dolarów, przy czym najszybciej rósł właśnie w Chinach. W tym roku Państwo Środka prawdopodobnie prześcignie Stany Zjednoczone pod względem wielkości eksportu, a już za dwadzieścia lat również w dziedzinie produkcji. Nowoczesne chińskie imperium ze stolicą w Pekinie wyrasta właśnie na najpotężniejsze w dziejach świata. W ostatnich latach z jednej strony silny konkurent Chiny, a z drugiej strony wojna w Iraku, doprowadziły do osłabienie światowej pozycji USA, co wymaga podjęcia inicjatywy przez zintegrowaną Europę. Największym wyzwaniem dla Unii Europejskiej jest zapewnienie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa w tym energetycznego, bezpieczeństwa systemów finansowych oraz zapewnienie warunków dalszego rozwoju.

Integracja europejska to także jedyny sposób, aby odpowiedzieć na wyzwania światowej globalizacji i bezwzględnej konkurencji, umocnić nasze wspólne wartości, naszą narodową, kulturową tożsamość, języki, model społeczny. To jednoczenie ludów Europy może być traktowane jako misja związana z budowaniem europejskiej potęgi gospodarczej, zdolnej do konkurowania z innymi globalnymi potęgami czy likwidacją granic dzielących Europę.

Globalizacja rodzi nie tylko rozległe zmiany społeczno -gospodarcze na całym kontynencie. Zmusza także narody Europy do stawienia czoła prawdziwym wyzwaniom ekonomicznym pochodzącym z zewnątrz – z Chin, z Indii czy innych wschodzących rynków azjatyckich. Ogromny wpływ rynków wschodnich na funkcjonowanie europejskiej gospodarki oraz reaktywacja korytarza wariantowego w ramach tzw. Nowego Jedwabnego Szlaku to szansa nie tylko dla transportu kolejowego, drogowego, ale również dla rozwoju oraz promocji idei integracji regionów Na Kupieckim Szlaku Via Regia. Na kontynencie azjatyckim żyje 61 proc. ludności całego globu, a wymiana gospodarcza stanowi 30 proc. ogółu obrotów handlu światowego.

Gdy zamarły kupieckie karawany Jedwabnego Szlaku a pustynny piach zasypał ich wędrowne szlaki Kipling stwierdził z goryczą, że „Wschód jest Wschodem, a Zachód Zachodem i światy te nigdy się nie zejdą”. Dzisiaj warto na nowo wziąć pod uwagę słowa wypowiedziane przez podróżnika Kiplinga czy aby na pewno światy te nigdy się nie zejdą, czy nie należy przygotować się na takie spotkanie.

Dzisiejszy świat jest bardziej niż kiedykolwiek w przeszłości skazany na współzależności. Nie można prowadzić indywidualnej wyizolowanej polityki handlowej, ekologicznej czy obronnej. Skutki globalizacji, pojawienie się na arenie międzynarodowej Chin, Indii, a także fakt, że żaden kraj europejski nie stanie się w pojedynkę wielkim, potężnym mocarstwem – wszystko to prowadzi do wniosku, że narody muszą zawierać sojusze.

V. Rozwój konkurencyjnej Unii Europejskiej.

Unia Europejska spogląda z ufnością na postęp osiągnięty w sferach: gospodarczej, społecznej, ekologicznej. Wszystkie państwa Członkowskie prowadzą wspólną gospodarkę, która stanowi około jedną trzecią światowego Produktu Krajowego Brutto. Wymiar terytorialny Unii cechuje właśnie owa siła gospodarcza, jak również obszar obejmujący ponad 4 miliony kilometrów kwadratowych oraz populacja licząca 490 milionów mieszkańców.

Mając na celu to by europejska gospodarka stała się w pełni konkurencyjną, należy zintensyfikować realizację założeń przyjętych 11 lipca 2006 r. przez Radę ds. Ekonomicznych i Finansowych (ECOFIN) rozporządzenia ogólnego i rozporządzenia dotyczącego Funduszu Spójności. Zawierają one pakiet pięciu aktów prawnych stanowiących podstawę wydatkowania środków strukturalnych Unii Europejskiej w latach 2007-2013 (tj. rozporządzenia ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące funduszy strukturalnych
i Funduszu Spójności oraz czterech rozporządzeń szczegółowych w sprawie: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), Funduszu Spójności oraz Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej (EUWT). Ustalenia wspólnej perspektywy rozwoju przestrzennego zapisano także w dwóch dokumentach politycznych tj.: Agendzie Terytorialnej Unii Europejskiej oraz Karcie Lipskiej na temat Zrównoważonych Miast Europejskich (24-25 maja 2007 r. w Lipsku).

Wytyczne stanowią dokument strategiczny wyznaczający kierunki realizacji polityki spójności Unii Europejskiej w latach 2007-2013. Tworzą podstawę dla dokumentów strategicznych i programowych (tj. Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia oraz wynikających z nich programów operacyjnych).

Strategiczne Wytyczne Wspólnoty (SWW) zgodnie z zapisami koncentrują swe działania na trzech nowych Celach powiązanych z priorytetami strategii lizbońskiej:

Cel 1 – konwergencja (wspieranie wzrostu i tworzenie nowych miejsc pracy w państwach
i regionach najbiedniejszych oraz regionach tzw. efektu statystycznego),

Cel 2 – regionalna konkurencyjność i zatrudnienie (wspieranie zmian strukturalnych
w regionach nie kwalifikujących się do uzyskiwania pomocy w ramach celu 1 ze względu na przekroczenie wskaźnika 75% PKB per capita Unii Europejskiej oraz wspieranie zmian na rynku pracy),

Cel 3 – europejska współpraca terytorialna (wspieranie terytorialnej konkurencyjności oraz promowanie harmonijnego i zrównoważonego rozwoju terytorium Unii – beneficjentami będą wewnętrzne i zewnętrzne regiony graniczne);

Dokument Agenda Terytorialna nie posiada charakteru obligatoryjnego, ale stanowi strategiczne i zorientowane na działanie ramy dla terytorialnego rozwoju Europy, w tym dla krajowych polityk rozwoju przestrzennego. Przyczynić się ma do trwałego wzrostu gospodarczego oraz tworzenia miejsc pracy, jak również do społecznie i ekologicznie zrównoważonego rozwoju poprzez wzmocnienie spójności terytorialnej Europy. Celem Agendy jest wzmocnienie globalnej konkurencyjności, zrównoważenie wszystkich regionów Europy poprzez zidentyfikowanie i zmobilizowanie ich terytorialnych potencjałów.
W dokumencie zostały wyznaczone następujące priorytety:

1. Wzmacnianie rozwoju policentrycznego oraz innowacji poprzez tworzenie sieci współpracy regionów miejskich i miast.

2. Nowe formy partnerstwa i zarządzania terytorialnego pomiędzy obszarami wiejskimi
i miejskimi.

3. Wspieranie regionalnych klastrów (gron) konkurencyjności i innowacyjności
w Europie.

4. Wzmacnianie i rozbudowa sieci transeuropejskich.

5. Wspieranie transeuropejskiego zarządzania ryzykiem z uwzględnieniem efektów zmian klimatycznych.

6. Wzmacnianie struktur ekologicznych i zasobów kulturowych jako wartości dodanej dla rozwoju.

Agenda Terytorialna Unii Europejskiej

”Jako ministrowie odpowiedzialni za zagospodarowanie przestrzenne
i rozwój, przedstawiamy Agendę Terytorialną stanowiącą opracowane wspólnie z Komisją Europejską polityczne ramy działań dla naszej przyszłej współpracy. Poprzez Agendę Terytorialną wnosimy wkład na rzecz zrównoważonego wzrostu gospodarczego i tworzenia nowych miejsc pracy, a także rozwoju społecznego i ekologicznego we wszystkich regionach Unii. Niniejszym wspieramy zarówno Strategię Lizbońską, jak i Strategię Goeteborską Rady Europejskiej, które wzajemnie się uzupełniają.

Z pomocą Agendy Terytorialnej pragniemy wspierać policentryczny rozwój terytorialny Unii Europejskiej w celu lepszego wykorzystania dostępnych zasobów
w europejskich regionach. Istotnym aspektem jest integracja terytorialna miejsc, gdzie ludzie mieszkają. W ten sposób przyczynimy się do stworzenia Europy, która będzie kulturowo, społecznie, środowiskowo i ekonomicznie zrównoważona. Szczególnie ważną kwestią jest skuteczniejsze włączenie w tę politykę rozwoju osadnictwa policentrycznego naszych nowych Państw Członkowskich. Agenda Terytorialna pozwoli nam – w sensie realizacji idei solidarności terytorialnej – zapewnić lepsze warunki życia i jego wyższą jakość przy zachowaniu równych szans i ukierunkowaniu na potencjał regionalny i lokalny, niezależnie od miejsca zamieszkania – czy to w centralnym obszarze Europy, czy też na jej peryferiach.

Przyszłe zadanie, jakim jest „Spójność Terytorialna”, rozumiemy jako stały, oparty na współpracy proces angażujący różnych uczestników i interesariuszy rozwoju terytorialnego na szczeblu politycznym, administracyjnym i technicznym. Współpracę tę determinują uwarunkowania historyczne, kulturowe, a także instytucjonalne w każdym z Państw Członkowskich. Polityka spójności UE winna wychodzić naprzeciw – w sposób bardziej efektywny niż miało to miejsce dotychczas – potrzebom i uwarunkowaniom terytorialnym, jak również swoistym wyzwaniom geograficznym i możliwościom regionów i miast. Z tego względu opowiadamy się za koniecznością wzmocnienia roli wymiaru terytorialnego
w przyszłej Polityce Spójności w celu umacniania dobrobytu ekonomicznego i społecznego.

Osiągnięcie spójności terytorialnej możliwe jest wyłącznie poprzez intensywny i stały dialog pomiędzy wszystkimi interesariuszami rozwoju terytorialnego. Tego rodzaju proces współpracy nazywamy zarządzaniem terytorialnym. Sektor prywatny (a zwłaszcza przedsiębiorstwa działające w danym regionie lub miejscowości), środowisko naukowe, sektor publiczny (w szczególności władze lokalne i regionalne), organizacje pozarządowe,
a także poszczególne sektory muszą działać wspólnie na rzecz lepszego wykorzystania najważniejszych inwestycji w europejskich regionach i rozwiązywania problemów związanych ze zmianami klimatycznymi.

Agenda Terytorialna przedstawia rezultaty naszej współpracy. Podczas naszego nieformalnego spotkania na szczeblu ministerialnym, które odbyło się w Rotterdamie (2004), uzgodniliśmy założenia polityki rozwoju terytorialnego, umożliwiającej lepszą ocenę perspektyw Unii Europejskiej. A w Luksemburgu (2005) przyjęliśmy priorytety rozwoju terytorialnego, które mają służyć jako podstawa naszych wspólnych działań w przyszłości, oraz raport ekspertów “Stan terytorialny i perspektywy Unii Europejskiej”, który stanowi podstawę Agendy Terytorialnej. Proces przygotowywania przez nas Agendy Terytorialnej wspierany jest prowadzonym od lata 2006 r. na ogólnoeuropejską skalę dialogiem pomiędzy interesariuszami. W myśl art. 2, 6, 16 i 158 Traktatu WE, spójność terytorialna uznawana jest za trzeci wymiar Polityki Spójności. Była ona również tematem, między innymi, trzeciego
i obecnie także czwartego raportu w sprawie spójności oraz przyjętych w 2006 r. Strategicznych Wytycznych w Sprawie Spójności. Podtrzymujemy nasze zobowiązanie do jeszcze ściślejszej wzajemnej współpracy, jak również współpracy w ramach instytucji UE,
w dążeniu do tego celu – niezależnie od toczącej się debaty na temat procesu reform Unii Europejskiej (Traktat Konstytucyjny UE).”

KARTA LIPSKA na temat Zrównoważonych Miast Europejskich

Ministrowie oświadczają:

„My, ministrowie odpowiedzialni za rozwój miast w państwach członkowskich Unii Europejskiej, uważamy miasta europejskie każdej wielkości, które ewoluowały z biegiem historii, za wartościowe i niezastąpione dobra gospodarcze, społeczne i kulturowe. Mając na celu ochronę, wzmocnienie i dalszy rozwój naszych miast, silnie wspieramy Strategię Zrównoważonego Rozwoju Unii Europejskiej, opierając się na Programie Działań z Lille (Lille Action Programme), Prawie Miejskim (Urban Acquis) i Porozumieniu z Bristolu (Bristol Accord). W tym celu wszystkie wymiary zrównoważonego rozwoju – to jest dobrobyt gospodarczy, równowaga społeczna, aspekty ekologiczne, wymagania kulturalne i zdrowotne, skuteczność instytucji w państwach członkowskich – muszą zostać jednocześnie i na równych prawach rozważone. Nasze miasta posiadają unikalne wartości kulturowe i architektoniczne, silną inkluzję społeczną i wyjątkowe możliwości do rozwoju gospodarczego. Są one centrami wiedzy, źródłami wzrostu i innowacji. Jednocześnie w naszych miastach istnieją problemy demograficzne, nierówność i wykluczenie społeczne określonych grup ludności, zapotrzebowanie na korzystne cenowo i odpowiednie mieszkania oraz problemy środowiska. Na dłuższą metę miasta nie będą mogły pełnić swojej funkcji lokomotyw postępu społecznego i wzrostu gospodarczego zgodnie z zaleceniami Strategii Lizbońskiej, jeśli nie uda nam się utrzymać równowagi społecznej w ramach i pomiędzy miastami, chroniąc ich kulturową różnorodność oraz wyznaczając wysoką jakość w dziedzinie projektowania, architektury
i środowiska. Coraz bardziej potrzebujemy zintegrowanych strategii i skoordynowanego działania wszystkich osób i instytucji zaangażowanych w proces rozwoju miast, które sięgają poza granice pojedynczych miast i wspólnot lokalnych (gmin). Wszystkie szczeble rządowe, począwszy od lokalnych, regionalnych, krajowych kończąc na szczeblu europejskim, ponoszą własną odpowiedzialność za przyszłość naszych miast. Musimy poprawić koordynację różnych obszarów polityk sektorowych oraz rozwinąć nowe poczucie odpowiedzialności za politykę zintegrowanego rozwoju miast. Wszystkim, którzy pracują nad realizacją celów dotyczących zrównoważonego miasta musimy zapewnić zdobycie koniecznych
i ponadzawodowych kompetencji oraz wiedzy. Z wielkim zadowoleniem przyjmujemy oświadczenia i rekomendacje przedstawione w Agendzie Terytorialnej Unii Europejskiej, jak również w pracach europejskich instytucji, które promują zintegrowaną perspektywę rozwoju miejskiego. Uznajemy znaczenie zobowiązań z Aalborg (Aalborg Commitments) jako cenny wkład do strategicznego i skoordynowanego działania na szczeblu lokalnym, zobowiązań Karty Europejskiej „Najważniejsze Miasta Sieciowe” (Netzwerk VITAL CITIES) oraz wniosków europejskiego Forum Polityki Architektury „Kultura budowlana w Europie”
z dnia 27 kwietnia 2007”.

VI. Kultura i dziedzictwo jako czwarty obszar istnienia Unii Europejskiej

Istnienie i działalność Unii Europejskiej opiera się na trzech obszarach : gospodarki, polityki wewnętrznej, polityki bezpieczeństwa i obrony. Widać wyraźnie konieczność powstania czwartego obszaru, mającego za zadanie upowszechnianie wartości kulturalnych oraz nauki. Nauka ma zagwarantować Europie niezbędne warunki do konkurowania
w dziedzinie nowoczesnych technologii.

Ważne miejsce w procesie integracji, ale także w jej rozwoju zajmuje kultura potwierdza to zapis w Agendzie 2000: „Kultura jest jednym z najważniejszych fundamentów rozszerzenia i rozwoju wspólnot europejskich oraz ważnym instrumentem służącym sprostaniu największych wyzwań jakie niesie dla Europy XXI wiek”.

Kultura i edukacja stają się kluczowymi elementami uczestnictwa w globalnym społeczeństwie informacyjnym. Kultura, ponieważ jak nigdy przedtem staje się towarem na rynku i warunkiem sukcesów gospodarczych. Odgrywa też szczególną rolę w zachowaniu tożsamości narodowej w warunkach globalizacji. Natomiast edukacja staje się czynnikiem warunkującym przynależność do globalnego społeczeństwa informacyjnego.

Europejska integracja intelektualna to także jedyna droga, aby odpowiedzieć na wyzwania jakie wynikają z cywilizacyjnej uniformizacji w skali całego świata i swoistej globalizacji w dziedzinie kultury masowej. To jedyna droga prowadząca do umocnienia jednoczących nas wspólnych wartości decydujących o naszej europejskiej tożsamości
i naszego modelu społecznego a także narodowych kultur, języków, narodowych tradycji.

Ta misja wynika nie tylko z potrzeby skłonienia Europejczyków do wspólnego działania na fundamencie uniwersalnych wartości kultury europejskiej. Na fundamencie tym można budować świat godny człowieka, świat w którym harmonijnie połączone są osobiste wolności i prawa z obowiązkami obywatelskimi i poczuciem odpowiedzialności za los społeczności lokalnej, regionalnej, narodowej, a wreszcie europejskiej.

Przyszłość Europy zależy nie tylko od władz państwowych ale także od wszystkich Obywateli od naszej troski o drugiego człowieka, od zdolności wzajemnego zrozumienia
i współpracy, od sposobu rozumienia dobra wspólnego, od naszej zdolności do przezwyciężania wszelkich egoizmów. Miarą potęgi Europy jest jej ludzki wymiar. Sensem zaś jest dobro, szczęście człowieka. Tylko w takiej perspektywie możemy rozpoznać Europę jako swoje dziedzictwo i powołanie.

Możemy starać się zhumanizować wspólną przestrzeń budując z tej ekonomicznej
i administracyjnej struktury prawdziwy dom. Bezpieczeństwo zjednoczonej Europy jest nie tylko kwestią technologii wojskowej, ale nade wszystko sprawą dialogu kultur. Europa będzie bezpiecznym, spokojnym domem jedynie wówczas, gdy wszyscy należący do rodziny europejskiej będą dysponować wolnością pozwalającą na zachowanie i kultywowanie własnej tożsamości, przy jednoczesnym zachowaniu wzajemnego szacunku, postrzegając przy tym wszelkie różnice jako źródło ubogacenia, a nie niebezpieczeństwo.

Nadanie zjednoczonej Europie właściwego kształtu to ogromne przedsięwzięcie, które byłoby niemożliwe bez kapitału założycielskiego. Tym kapitałem jest wspólna świadomość kulturowa, wiążąca teraźniejszość i przeszłość w imię przyszłości i w odniesieniu do niej. Człowiek, naród bez przyszłości tonie, zatraca moralność. Dlatego tak ważnym elementem
w budowaniu przyszłości krajów europejskich, poprzez integrację europejską jest tożsamość narodowa jako pochodna świadomości kulturowej.

Należy w pełni docenić znaczenie spoiwa jakim jest państwo narodowe, ale integracja to jedyny sposób na przełamanie tragicznych doświadczeń ostatniego wieku. Wiele narodów może żyć razem na stosunkowo niewielkim kontynencie, często w bezpośrednim sąsiedztwie tylko wtedy, jeśli każdy przyjmie pewne wspólne reguły. Nigdy wcześniej nie było lepszego czasu na optymizm w Europie. Obecna Europa ma nowe pokolenie przywódców, kształtuje się nowy konsensus. W świecie po Auschwitz i Kołymie człowiek człowiekowi nie może być wrogiem. Wielkie tragedie, których byliśmy świadkami, zobowiązują nas do pamięci oraz do wytężonej pracy na rzecz wzajemnego zrozumienia i pojednania.

W dzisiejszej Europie jako ludzie różnych wyznań, kultur potrzebujemy siebie nawzajem, a tak słabo się znamy. Kultury niektórych narodów czy krajów są prawie zupełnie nieznane w innych, a te bardziej znane bywają rozumiane w sposób opaczny wedle nieprawdziwych schematów. Żydzi, chrześcijanie, muzułmanie mało wiedzą o sobie nawzajem. Aby szanować drugiego człowieka, musimy przezwyciężać stereotypy trzeba przede wszystkim poznać po to, by zrozumieć drugiego tak, jak on sam siebie rozumie. Nasz kontynent charakteryzuje napięcie, niekiedy konflikt między chrześcijańską a laicką wizją człowieka. Dialog między tymi dwiema koncepcjami jest możliwy, nawet wtedy jeśli nie jest możliwe pełne porozumienie.

Europa ma szansę wypracować na nowo wizję swej przyszłości. Po 60 latach, stała się ona największym sojuszem politycznym, największym rynkiem na świecie, której obywatele cieszą się demokracją, pokojem, wolnością i dobrobytem. Warunkiem europejskiego sukcesu jest dostosowanie priorytetów, obszarów zainteresowań do wyzwań przed jakimi stają narody europejskie. Istotne jest zademonstrowanie znaczenia Europy w XXI wieku oraz znalezienie najpierw politycznych odpowiedzi na te wyzwania, a potem realizowanie ich poprzez zmiany instytucjonalne. Europa jest dzisiaj w okresie podejmowania strategicznych decyzji. Dni dzielą nas od jednoznacznych rozstrzygnięć dotyczących nowego kształtu instytucjonalnego. My Europejczycy w chwili gdy nasze państwa stoją przed niebywałą szansą zjednoczenia podejmujemy propagowanie naszej komunikacji kulturowej i dzielenie się wspólnymi wartościami.

Przypomnijmy Arystotelesa i nauki jakich filozof udzielał swemu wychowankowi Aleksandrowi Macedońskiemu : „Szanuj obywateli jak przyjaciół, inaczej będą tobą gardzić”. Wspólnotę demokratyczną buduje się na przekonaniu, że każdego obywatela należy uszanować bez względu na jego narodowość, wyznania religijne czy przekonania.
Z szacunkiem należy odnosić się do innych, także do obcych. Warto przypomnieć o tym, że narodowi, który się boi każdego powiewu płynącego z zewnątrz, każdego obcego, grozi martwota i całkowite wyobcowanie się z rodziny europejskiej.

Mówił więc Arystoteles do Aleksandra Macedońskiego: „Pragnąłbym, byś poszedł za radą Hezjoda, który wypowiedział: czynić dobrze jest zawsze lepiej niż czynić źle. Ty na pewno zwyciężysz zło dobrem, nie uciekając się do zła, i jest to szlachetniejsze z tych dwóch zwycięstw, albowiem zwyciężanie złem jest surowością, a zwyciężanie dobrem jest cnotą”.

Idea „nowego przymierza wiary i rozumu”, tak droga sercu Jana Pawła II, wydaje się być także „leitmotivem” posługi papieskiej Benedykta XVI – jest bardzo ważna i realna. Wszyscy jesteśmy communio viatorum, braterstwem pielgrzymów i dlatego czujemy potrzebę iść naprzód. Tradycji nie należy pojmować jako rzeczy przeszłej, lecz jako rzecz żywą
i aktualną, która czerpie z przyszłości i domaga się nowego urzeczywistnienia odpowiadającego nowym warunkom.

VII. Granice integracji europejskiej.

Drzwi do Unii Europejskiej jeżeli istotnie ma być ona europejska, powinny pozostać otwarte. Mimo całej potęgi cywilizacyjnej, gospodarczej, politycznej Unii Europejskiej dla naszej przyszłości ważne jest jaka będzie Ukraina i Rosja. Zrozumiałym jest jak wielkie znaczenie ma przyjazna, stabilna, demokratyczna Ukraina a także Rosja bez ciągot imperialnych.

Istotne jest aby uwrażliwić, uświadamiając Europejczykom jak ważna jest Ukraina – największy po Rosji kraj europejski. Tak więc na nas wędrowcach z Drogi Królewskiej (Kupieckiego Szlaku Via Regia) spoczywa obowiązek wsparcia w wypracowaniu
i wypromowaniu programu dla Ukrainy. Przede wszystkim by pomóc demokracji na Ukrainie, Unia nie może twierdzić, że Europa kończy się na wschodnich granicach Polski, Bułgarii czy Rumunii. Mamy dwa powody by w instytucjach europejskich walczyć o to, aby Unii Europejskiej nie zamykać. Po pierwsze powód moralny – skoro społeczeństwa zachodnie pomagały nam w latach 80, dziś możemy spłacić ten dług pomagając sąsiadom ze Wschodu. Drugi powód jest pragmatyczny- stabilizowanie bezpośredniego sąsiedztwa Unii to działanie w najlepiej pojętym interesie Polski, Europy, Zachodu.

Potrzebne jest zademonstrowanie jedności, pomysłowości, determinacji, a także szerokiego spojrzenia nie tylko we własnym interesie. Do tego zobowiązuje nas wspólna historia drogi Via Regia. Droga powinna być otwarta dla wszystkich w imię podstawowych wartości europejskich, humanistycznych związanych z człowiekiem, w imię solidarności.

VIII. Powstanie ram organizacyjnych sieci.

Historia ma być dla nas źródłem mądrości życia, winna nas przestrzegać i inspirować. Podróżowanie Kupieckim Szlakiem Via Regia to nie tylko zwiedzanie ale i swoista wyprawa w przeszłość, pełna refleksji wędrówka. Zapoznanie się z bogactwem dziedzictwa Via Regia pozwoli uczestnikowi pogłębić wiedzę o europejskich korzeniach i da inspirację do tworzenia teraźniejszości i przyszłości.

Zgodność w polityce prowadzonej przez Unię Europejską jak również przez poszczególne Państwa w podejściu do współpracy regionów i ich rozwoju, oraz podejście do globalnej współpracy przez oddziaływanie na rynek Euroazjatycki, dają dużą szansę na realizację przedsięwzięć mających na celu integrację, rozwój, promocję miejsc poprzez nawiązanie do tradycji Kupieckiego Szlaku Via Regia.

Człowiek bez historii jest martwy, świadomi tej prawdy już przed 15- tu laty dążyliśmy z żoną Krystyną do odkrycia i „odkurzenia” przeszłości Kupieckiego Szlaku Via Regia – jako symbolu jedności Regionów Europejskich. Zaproponowaliśmy bypo 300-letniej przerwieożywić go jako pas o podwyższonej aktywności społeczno – gospodarczej, służący wykreowaniu europejskich, krajowych, regionalnych biegunów wzrostu, funkcjonujący jako atrakcja turystyczna tak, by na powrót stał się życiodajną arterią dla leżących na tej trasie miast i miasteczek. Dlatego podjęliśmy działania mające na celu stworzenie ram organizacyjno – prawnych na polskim odcinku drogi, które zakończyły się sukcesem doprowadzającym do założenia stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego (tj.: gmin, miast, powiatów i województw).

I Walne Zgromadzenie Stowarzyszenia Na Kupieckim Szlaku odbyło się w dniu 17 czerwca 2005 r. we Wrocławiu. Członkami założycielami są: Bolesławiec, Legnica, Wrocław, Opole, Tarnów, Dębica, Krosno, Przeworsk, Jarosław, Przemyśl oraz Powiat Jarosławski. Powstanie Stowarzyszenia ma na celu skoordynowanie oraz wzajemne wsparcie działań promocyjnych, rozwojowych, inwestycyjnych w zakresie kultury, nauki, turystyki, gospodarki, gmin i regionów położonych wzdłuż historycznego szlaku handlowego wiodącego z Niemiec nad Morze Czarne. Inicjatywa zmierza do wykazania strategicznego znaczenia trasy A-4, oraz podkreślenia atrakcyjności terenów położonych wzdłuż jej biegu. Współpraca opierać się będzie na bazie tradycji historycznej głównego szlaku handlowego Europy. Rozwój trasy A-4 jako realnej alternatywy do pozostałych europejskich połączeń komunikacyjnych ma być podstawą rozwoju gospodarczego i społecznego całego obszaru wzdłuż tej drogi.

Podkreślenie, umacnianie poczucia europejskiej jedności, uniwersalności
z jednoczesnym akcentowaniem i wykazaniem unikatowości i wyjątkowości regionów leżących na dawnym szlaku handlowym będzie pomocne w promocji samorządów zrzeszonych w Stowarzyszeniu. Wspólne działania samorządów zwiększą szanse rozwojowe gmin i regionów. Szczegółowy zakres celów, zadań oraz sposobów ich realizacji zawiera Statut Stowarzyszenia. Kanwą, inspiracją określającą cele oraz potrzebę powołaniaStowarzyszenia był program „Na Kupieckim Szlaku Via Regia”.

Podstawowym przesłaniem projektu jest marka: Kupiecki Szlak Via Regia jako nowe narzędzie promocji, współpracy międzynarodowej, integracji miast i regionów

Myśl przewodnia Projektu:

WSPÓLNA PRZESZŁOŚĆ – WSPÓLNA DROGA – WSPÓLNA PRZYSZŁOŚĆ

Temat podstawowy

Celem projektu jest:

– Wzmocnienie poczucia europejskiej jedności uczestniczących regionów
a jednocześnie podkreślenie ich odmienności i wyjątkowości, zwłaszcza w sferze tradycji i kultury.

– Wykreowanie znaczenia szlaku komunikacyjnego (A-4) jako alternatywy dla pozostałych połączeń europejskich – jako pasa o podwyższonej aktywności społeczno-gospodarczej.

– Identyfikacja potrzeb, zamierzeń inwestycyjnych – wykreowanie europejskich, krajowych i regionalnych biegunów wzrostu.

– Rozwój komunikacji oraz budowa informacyjnej bazy danych dla rozwoju współpracy pomiędzy regionami, miastami.

– Tworzenie szeroko rozumianej platformy wymiany „Dobrych Praktyk” i rozpoznania rynku.

– Odrodzenie i reaktywowanie historycznego szlaku handlowego biegnącego z zachodu na wschód, który w latach swojej świetności przysparzał wielkich dochodów wędrującym kupcom i rodom mieszczańskim wielu miast.

Organizatorzy

Komitet Organizacyjny w skład którego wchodzą przedstawiciele: samorządów miast, regionów uczestniczących, stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego, kulturalnych, naukowych, gospodarczych, placówek oświaty, kultury, sportu, lokalnych organizacji turystycznych i inni.

Budżet imprezy

a) budżet lokalny: samorząd miejski, powiatowy, sponsorzy strategiczni, media, podmioty gospodarcze i inni,

b) budżet regionalny: urząd marszałkowski, sponsorzy strategiczni, media, podmioty gospodarcze, regionalne organizacje turystyczne, agencje gospodarcze, regionalne izby przemysłowo-handlowe i inni,

c) dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej – współpraca międzyregionalna, z budżetu instytucji centralnych, fundacji o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym i inni.

Ramy organizacyjne

a) Proponowane miasta, regiony partnerskie leżące wzdłuż Kupieckiego Szlaku Via Regia.

b) Termin imprezy: corocznie od maja do października, każda impreza miejska powinna trwać 3 – 4 dni w kolejne weekendy.

c) Trasa imprezy „NA KUPIECKIM SZLAKU” impreza (jarmark) odbywający się kolejno w każdym z miast partnerskich na szlaku od Zachodu na Wschód, coroczna impreza, której program rozpoczynać się będzie raz na zachodzie szlaku, natomiast w kolejnym roku na wschodzie szlaku.

d) W każdym mieście uczestniczą wystawcy tylko z miast partnerskich promując dorobek wielu środowisk związanych z danym miastem i regionem.

e) Charakter wystaw: propozycje gospodarczo – kulturalno – turystyczne przedstawiane firmom i mieszkańcom.

f) W ramach imprezy planowane są konferencje naukowe, gospodarcze, panele, seminaria, itp.

g) Podejmowanie działań integrujących społeczność lokalną, regionalną, oraz promocja
i wzmacnianie idei integracji europejskiej w krajach aspirujących.

h) Prace badawcze i studyjne w celu opracowania strategii rozwoju gospodarczo- przestrzennego (opracowanie strategii krótko, średnio i długoterminowych) oraz budowanie bazy tzw. „Dobrych praktyk” i monitorowanie ich poprzez badania zarówno
o charakterze rynkowym (możliwości rozwoju rynku, pojemności, jakości), a także społecznym (poznanie struktur konsumentów, ich preferencji, możliwości zaspokojenia ich potrzeb).

IX. Szansa rozwoju Kupieckiego Szlaku Via Regia.

Dzisiaj jedną z szans rozwoju dla naszych miast i regionów jest niewątpliwie usytuowanie w paśmie uznanym przez Unię Europejską za priorytetowy dla rozwoju gospodarczego Europy. Infrastruktura, mająca powstać w ciągu siedmiu lat w ramach perspektywy budżetowej 2007-2013 powinna być trampoliną, od której polskie regiony Kupieckiego Szlaku Via Regia powinny się „odbić”, do szybkiego rozwoju w globalnej gospodarce. Inwestowanie w drogi, lotniska, kolej, będące częścią transeuropejskich sieci transportowych mają nie tylko zaktywizować te regiony, ale także włączyć do europejskiego systemu transportowego poprzez między innymi: autostradę A4, obwodnice, lotniska (Wrocław, Katowice, Kraków, Rzeszów), modernizację szlaku E30, zakup taboru itd.

Nasze regiony mają dużą szansę na zajęcie dobrej pozycji w coraz ostrzejszej rywalizacji o pozyskanie turystów. Wystarczy wykorzystać korzystne położenie w środku kontynentu, znaczny potencjał kulturowy, dobrze zachowane środowisko naturalne. Włączenie w struktury rynku wewnętrznego Unii Europejskiej czyni z naszych terenów atrakcyjne miejsce do zwiedzania, wypoczynku, zarówno dla turystów krajowych jak
i zagranicznych. Należy również zauważyć ogromny potencjał rozwojowy polskich miast tkwiący w dwóch metropoliach, oraz dynamiczną grupę średnich miast o znakomitych walorach turystycznych min. Bolesławiec, Legnica Opole, Aglomeracja Śląska, Tarnów, Rzeszów, Krosno, Dębica, Przeworsk, Jarosław, Przemyśl. Ponadto należy dostrzec
i wykorzystać szansę wynikającą z wielkich przedsięwzięć takich jak: III Saksońska Wystawa Krajowa Via Regia 2010 Görlitz (Niemcy) Mistrzostwa Europy Euro 2012, (Polska
i Ukraina), Europejska Stolica Kultury 2016, ( Polska i Hiszpania) oraz wykorzystać fakt uznania Via Regia za Szlak Kulturowy Rady Europy, a tym samym wpisany w działania Rady na rzecz promocji tożsamości europejskiej.

Osiągnięcie znaczącej pozycji konkurencyjnej na współczesnym rynku turystycznym wymaga stosowania wielopłaszczyznowego spojrzenia. Jego wynikiem stanie się tworzenie produktów zespalających różne składowe takie jak: atrakcje, usługi, infrastruktura, dostępność komunikacyjna, informacja. Rozwój turystyki w równym stopniu jest uzależniony od zdolności do wykorzystania kulturowych, środowiskowych atutów Europy i regionów, jak też umiejętności tworzenia i promowania nowych atrakcji. Powstawanie produktów wykorzystujących w sposób zrównoważony specyficzne walory regionów Europy prowadzić będzie do umacniania znanych polskich i europejskich destynacji turystycznych.

Kupiecki Szlak Via Regia mówi nam, że pierwszorzędne znaczenie ma gospodarcze, turystyczne i kulturalne obcowanie z materialnym oraz kulturowym bogactwem drogi, jej symboliką, historią i dniem dzisiejszym. Odróżnia się od innych tras turystycznych przede wszystkim tym, że nie jest jedynie produktem turystycznym, lecz tętniącym życiem traktem komunikacji europejskiej. Bogactwo urbanistyczne jest oznaką znaczenia gospodarczego, które warunkuje kulturalny i turystyczny urok tej drogi oraz miejsc wzdłuż niej położonych. Ogromna ilość zabytków świadczy o zagospodarowywaniu tej przestrzeni od tysiącleci, bogate w eksponaty muzea, teatry, biblioteki są skarbcami naszej kultury. Na każdym kroku można odczuć jak blisko są połączone losy naszych narodów i w jaki sposób wpływały przez wieki na siebie : raz budująco a raz niszcząco.

X. Podsumowanie.

W październiku 2007 roku w Jarosławiu odbyła się Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Wspólna przeszłość, wspólna droga, wspólna przyszłość – integracja regionów”. Wzięli w niej udział przedstawiciele władz i organizacji zagranicznych, m.in. hiszpańskiego instytutu INORDE z Ourense, Europejskiego Instytutu Turystyki z Niemiec oraz Ukrainy.

Przewodnim tematem konferencji był Szlak Via Regia oraz ogromny potencjał regionów położonych wzdłuż szlaku. Omawiane były zarówno aspekty związane z poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego regionów, uwarunkowaniami historycznymi obszarów położonych na szlakach handlowych, jak i ich walorami turystycznymi. Zagraniczni goście podzielili się swoim doświadczeniem w tworzeniu transgranicznych szlaków turystycznych oraz przedstawili efekty realizacji tego typu projektów w Hiszpanii i Portugalii. Poruszona była kwestia możliwości finansowania transgranicznych projektów w latach 2007-2015,
a także zagadnienia dotyczące procesu budowania szlaków jako markowych produktów turystycznych. Konferencja stanowiła swoistego rodzaju inaugurację powstania „Europejskiej Grupy Wsparcia” dla procesu budowania transeuropejskiego szlaku Via Regia. Plany Stowarzyszenia „Na Kupieckim Szlaku” obejmują między innymi opracowanie
i wdrożenie strategii Szlaku Via Regia, przy współpracy z partnerami z Hiszpanii, Portugalii, Francji, Ukrainy i Niemiec.

Współczesnych Europejczyków, naszą generację spotkało wielkie szczęście życia w czasie gdy spełniają się wielkie marzenia ojców dzisiejszej Unii Europejskiej aby nasz kontynent zamieszkiwali ludzie odpowiedzialni, pojednani, odczuwający i rozumiejący wspólnotę losów wszystkich jego mieszkańców.

Bibliografia

– Henryk Samsonowicz, Andrzej Wyczański, Janusz Tazbir, Jacek Staszewski, Tomasz Kizwalter, Tomasz Nałęcz, Andrzej Paczkowski, Andrzej Chwalba, Warszawa, 2007, Historia Polski. T. 1 – 2.

– Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2007, Agenda Terytorialna Unii Europejskiej.

– Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2007, Karta Lipska.

– Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2007, Dokumenty Strategiczne i Programowe Unii Europejskiej.

– Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2006, Strategia Rozwoju Kraju.

– Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2006, Narodowa Strategia Spójności.

– Henryk Samsonowicz, Poznań, 2006, Życie miasta średniowiecznego.

– Fernand Braudel, Warszawa, 2006, Gramatyka cywilizacji.

– Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, 2004, Konstytucja Unii Europejskiej.

– Dziubiński Andrzej, Wrocław,1998, Na szlakach Orientu. Handel między Polską
a Imperium Osmańskim w XVI-XVIII wieku.

– Krystyna i Zbigniew Możdżeń, Jarosław,1998, Na Kupieckim Szlaku Via Regia.

– Krystyna i Zbigniew Możdżeń, Jarosław,1996, „Europa –Małopolska – Ruski Szlak”.

– Krystyna i Zbigniew Możdżeń, Jarosław,1994, Jarosław – Magiczne Miasto.

– Fernand Braudel, Warszawa,1992, Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XV-XVIII wiek, T 1 – 3.

– Henryk Samsonowicz, Warszawa, 1973, Przemiany osi drożnych w Polsce późnego średniowiecza.

– Jeanin Pierre, Warszawa, 1967, Kupcy w XVI wieku.

– Artur Wagner, Lwów, 1929, Handel dawnego Jarosławia.